Historia oliwy jest bardzo stara i ściśle związana z rozwojem kultury basenu Morza Śródziemnego. Jest dość podobna do historii produkcji wina i chleba. Te trzy elementy były główną częścią posiłków w osadach na wybrzeżu śródziemnomorskim, a dziś tworzą fundament tak zwanej diety śródziemnomorskiej.
Przodkiem dzisiaj uprawianej Oliwki Europejskiej (olea europaea) była Dzika oliwka (olea silvestris). Są teorie, które mówią, że powstała na skutek krzyżówek jakieś 500 000 lat temu w zachodniej Afryce, po czym rozprzestrzeniła się w całym obszarze Morza Śródziemnego. Oliwa produkowana z takiej dzikiej oliwki była gorszej jakości i uzyskiwało się jej stosunkowo mało z danej ilości owoców.
Początki uprawy drzew oliwnych są bardzo odległe, być może jest to jedna z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Przypuszczalny okres, w którym rozpoczęto uprawę tego drzewa przypada na 3000 do 4000 r p.n.e. na wschodniego terenach wybrzeża Morza Śródziemnego - jest to obszar dzisiejszego Izraela, Libanu i Syrii.
Gałąź oliwna od czasów starożytności stanowiła symbol pokoju, urodzaju, zwycięstwa i świętości.
Każda z kultur śródziemnomorskich ma w swojej mitologii wzmiankę o pochodzeniu drzewa oliwnego.
Grecy swoje pierwsze drzewo oliwne zawdzięczają bogini Atenie i na jej cześć nazwali tak miasto,
gdzie wyrosło to drzewo.
Rzymianie z kolei pierwsze drzewo oliwne otrzymali od swojej bogini Minerwy (która jest odpowiedniczką Ateny).
Przypuszcza się, że popularyzacja uprawy drzew oliwnych w basenie morza śródzimnego to zasługa Fenicjan,
którzy w tym rejonie utrzymywali liczne kontakty handlowe.
Wiele kultur starożytnych, na przykład na Krecie Kultura Minojska (lata 3000-1500 pne) zajmowało się
uprawą drzew oliwnych i handlem oliwą.
Zanim powszechnie do celów kulinarnych zaczęto stosować oliwę,
w Mezopotamii powszechnie stosowany był olej sezamowy, który był tańczy od oliwy.
Na znalezionych w czasie prac archeologicznych dokumentach w postaci glinianych tabliczek,
można przeczytać, że w tamtych czasach oliwa była prawie 4 razy droższa niż wino i
2,5 razy droższa niż olej z sezamu czy lnu.
Z czasem uprawa i handel oliwą się nasila by osiągnąć swoje apogeum
około X wieku p.n.e., a jego centrum przypada na fenickie miasto
Byblos (dzisiejszy Liban), gdzie stykały się szlaki handlowe z Egiptem.
Na podstawie wykopanych oliwnych pestek (całe czy zmiażdzone) można stwierdzić jaka technologia
była używana przy produkcji oliwy - olejarnia ręczna czy z użyciem kamienia młyńskiego.
Do Hiszpanii drzewo oliwne zostało przywiezione najprawdopodobniej również dzięki Fenicjanom.
Pierwszymi miejscami gdzie rozpoczęto uprawę były duże miasta portowe Kadyks i Sewilla.
Druga treoria mówi, że drzewo oliwne trafiło na półwysep iberyjski razem z legionami rzymskimi.
źródło: Hiszpańska Wikipedia